सामुदायिक वन हडपेर कसले बनायो भवन ? वन समिति बेखबर, उपभोक्ता पनि अन्जान

भदौ १, २०७७
"हिमाल राई"

वराहक्षेत्र/ वराहक्षेत्र २ स्थित सिंहदेवी मन्दिरदेखि २५,३० मिटर उत्तरमा बयरवन सामुदायिक वन क्षेत्रभित्र पक्की भवन निर्माण गरिएको छ । तर, सो भवन कसले बनायो भन्ने विषय अन्योलमा रहेको छ ।

एकदुई दिनमा रातारात बन्न नसक्ने उक्त भवन सामुदायिक वन उपभोक्ता समितिलाई नै थाहा नहुने गरी निर्माण भएपछि सबै चकित परेका छन् । तर, कसैले पनि भवन कसरी निर्माण भयो भन्ने विषयमा आवाज उठाएका छैनन् । वनक्षेत्रभित्र भवन निर्माण हुँदा समेत कसैले सोधिखोजी गरेका छैनन् ।

बयरबन ‌सामुदायिक वन समितिकी कोषाध्यक्ष अम्बिका कार्कीले भवन बनेको बारे आफु र वन समिति अनभिज्ञ भएको बताइन् । इँट, सिमेन्ट, रड र जस्ताको प्रयोग गरी वनक्षेत्रभित्र बरण्डासहितको पक्की भवन निर्माण भएको छ । भवन निर्माणका विषयमा न स्थानीय उपभोक्ता नै बोल्छन् न त समितिका पदाधिकारी नै यस बारे जानकार छन् ।

भवन पूर्ण रुपले तयार भएको छ भने विगत केही वर्षदेखि अलपत्र र बेवारिसे अवस्थामा छ । ‘को व्यक्ति, कुन संघसंस्थाले बनाएको हो ? सामुदायिक वनको जग्गा हडपेर के प्रयोजन र उद्देश्यका लागि भौतिक संरचना निर्माण गरेको हो ? वन समितिलाई सोधेर निर्माण गरेको हो कि ? आफूखुसी निर्माण गरेको हो ?

जग्गा कसले उपलब्ध गराएको हो ? हामी उपभोक्ता नै अन्योलमा छौं ।’ स्थानीय डम्बर कार्कीले भने कार्कीले भवन वनक्षेत्र भित्र अवैध रुपमा बनेको दाबी गरे ।

मिलन चोकदेखि सूर्यकुण्ड जाने बाटोको छेउमा रहेको भवन आजसम्म प्रयोगमा आउन सकेको छैन । सामुदायिक वन समितिले पनि यसको आधिकारिता वा प्रयोग गर्ने भन्ने विषयमा केही बोलेको छैन ।

‘भवन निर्माणका सम्बन्धमा वन समितिले स्थानीयवासीलाई प्रष्ट पार्नुपर्ने हुन्छ,’ स्थानीय भद्रगोल किरातीले भने, ‘लाखौं मूल्य पर्ने जग्गामा इँट सिमेन्ट र जस्ता पाताले छाएको एक तले भवन केही वर्षदेखि अलपत्र, बेवारिसे अवस्थामा छ यस बारेमा सम्बन्धित निकायले छानबिन गरी सत्यतथ्य बाहिर ल्याउन आवश्यक छ ।’ भवन बेवारिसे अलपत्र भएपछि उपभोक्ता समितिकै कसैको संलग्नता हो कि भन्ने स्थानीयले आशंका गरेका छन् ।

स्थानिय दिपक तामाङ भन्छन "सामुदायिक वनको आफनो निजी भवन समेत नभएको अवस्थामा वन समितिले उपभोग गर्नुपर्ने माग गरेका छन्" । बयरवन सामुदायिक वन क्षेत्र भित्र यस अघि पनि व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि बाँस अन्य वाली लगाउने काम गर्दै आएका थिए । वन क्षेत्र अतिक्रमित गरी जग्गा उपभोग गर्ने काम भइरहँदा पनि वन समिति मुकदर्शक भएर बसेको छ ।

स्थानीय उपभोक्ताले वन समितिमा जो सुकै आए पनि वनअतिक्रमणलाई रोक्न नसकेको आरोप लगाउँदै आएका छन् । समाजका जान्ने, बुझ्ने र ठालु भन्नेहरुले नै वन क्षेत्रको जमिन अतिक्रमण गरिरहँदा सामुदायिक वन समिति निरीह बनेको छ।यस वारेमा सोच्न आवश्यक-जरुरी छ।